Programmaboekje

We wilden dit jaar naast de awards zelf, ook aandacht vragen voor ontwikkelingen op privacygebied in het algemeen. Dat hebben we gedaan in het programmaboekje, onder de noemer ‘De Staat van Privacy’. In het boekje vindt je ook de motivatie achter de nominaties van de winnaars en genomineerden en korte bio’s van sprekers en kunstenaars.

Awardceremonie

We vonden het een erg geslaagde avond. Voor iedereen die de ceremonie gemist heeft: we zetten zo snel mogelijk een registratie van de avond en filmpjes van de sprekers en uitreikingen online. Daarnaast zijn er veel foto’s gemaakt, dus houd deze site in de gaten!

Publieksprijs

Voor de Publieksprijs kon iedereen in Nederland kandidaten nomineren. Van de kandidaten met de meeste nominaties is een top-3 gemaakt waar vervolgens op gestemd kon worden. Behalve minister Opstelten maakten de AIVD/NSA en Equens kans op de Publieksprijs. Opstelten won uiteindelijk met een ruime meerderheid van de stemmen.

Expertprijs

In aanvulling op nominaties van het publiek heeft Bits of Freedom een aantal experts op het gebied van privacy en security gevraagd om kandidaten voor te dragen die misschien minder (media)aandacht hebben gekregen, maar toch een nominatie verdienen. De kanshebbers voor deze Expertprijs waren de Belastingdienst, minister Ronald Plasterk en het Europees Parlement.
Onder andere Jaap-Henk Hoepman, Nico van Eijk, Arnold Roosendaal en Jeroen van Beek hebben nominaties aangedragen.

Vorig voorjaar stemde het Parlement er mee in om de Amerikaanse overheid toegang te geven tot de gegevens van Europese vliegtuigpassagiers. Daarbij vond het Parlement het niet nodig om eerst het Europese Hof van Justitie te laten beoordelen of dit wel door de beugel kon.

Na dit dieptepunt ging het Parlement verder met het vormgeven van nieuwe Europese privacyregels. Veel parlementsleden hebben daarbij vooral goed geluisterd naar lobbyisten van de IT- industrie. Daarom ligt er nu – na een jaar van stemmen en praten – een voorstel met duizenden amendementen, die voor het grootste deel slecht nieuws zijn voor burgers. De definitieve stemming volgt nog maar het stemt niet optimistisch.

Recenter stelde het Parlement zich merkwaardig laks op in relatie tot het Prism-schandaal. In plaats van woede en verontwaardiging volgde er een matige resolutie. Gevolg: de onderhandelingen met de Verenigde Staten over een nieuw handelsverdrag gaan gewoon door. Tijdens deze onderhandelingen zal ook de doorgifte van persoonsgegevens door bedrijven naar de Verenigde Staten worden besproken.

We hopen het natuurlijk van harte, maar het lijkt onwaarschijnlijk dat het Parlement haar ruggengraat terugvindt voordat ze opnieuw gaat stemmen en onderhandelen over onze privacy. Gelukkig is het binnenkort onze beurt om te stemmen: in mei 2014 kiezen we een nieuw Europees Parlement. U bent gewaarschuwd.

De Belastingdienst gebruikt wel erg graag informatie van anderen. Zo heeft ze een convenant gesloten met de Landelijke Eenheid (de voormalige KLPD) om informatie van ANPR-camera’s te verkrijgen. Deze informatie wordt verwerkt, met name om leaserijders te kunnen controleren. Maar daarmee verzamelt de Belastingdienst dus automatisch alle gegevens van iedereen die over de Nederlandse snelwegen rijdt. Dat is een onacceptabele privacyschending. Daar komt nog bij dat de Belastingdienst gebruik maakt van kentekengegevens die de politie al zou hebben moeten verwijderen. Kortom, de wet wordt gehandhaafd op grond van gegevens die niet voorhanden mogen zijn, en toch worden gebruikt. Vreemd.

Daarbovenop vraagt de Belastingdienst informatie op over parkeerders bij parkeerinstantie SHPV. De SHPV zou deze gegevens na acht 
weken moeten verwijderen, maar blijkbaar worden ze na die periode versleuteld en alsnog bewaard. Dat komt de Belastingdienst mooi uit, want daardoor kunnen zij deze informatie opvragen. Wederom op oneigenlijke grond dus.

“De belastingdienst is zo een centrale cloud-dienst die jarenlang persoonlijke gegevens bewaart die andere instanties niet zelf (voor langere tijd) mogen bewaren”, aldus security- en privacy-onderzoeker Jaap-Henk Hoepman. “De vraag rijst of dit niet een grote ‘data witwas operatie’ betreft: wat let de politie om naderhand te gaan grasduinen in deze gegevens…”

Volgens het nieuwe voorstel mag er namelijk inbreuk worden gemaakt op het communicatiegeheim na machtiging van een minister of in het kader van de nationale veiligheid. Rechterlijke toetsing komt er dan niet aan te pas. En dat komt de regering mooi uit, aangezien we later dit jaar een wetswijziging kunnen verwachten die inlichtingendiensten de bevoegdheid geeft om massaal internetverkeer af te tappen.

Terwijl alle ogen dus gericht zijn op de Amerikaanse NSA, bouwt Plasterk verder aan de Nederlandse variant van Prism. De minister leek sowieso niet onder de indruk van de onthullingen van Edward Snowden. ‘De AIVD gebruikt Prism niet’, bracht hij naar buiten. Dat wisten we al, waar het om gaat is of de AIVD informatie gebruikt die via Prism is verkregen. En dat laat Plasterk in het midden: “De wijze waarop specifieke gegevens zijn verkregen wordt in beginsel niet gedeeld.”

“Er is veel kritiek op hoe de Amerikaanse overheid burgers volgt, maar we vergeten onszelf een spiegel voor te houden,” zegt Nico van Eijk, professor aan het Instituut voor Informatierecht. “Het conceptvoorstel voor het communicatiegeheim laat zien dat het in Nederland niet beter gesteld is.”

Genomineerden

Minister Plasterk dankt zijn nominatie aan het ondermijnen van het voorstel voor een algemeen communicatiegeheim in de grondwet. Door een uitzondering op te nemen voor een ministeriële machtiging – zonder rechterlijke toetsing – zet hij de deur open naar de massale internettap die later dit jaar door zijn ministerie wordt voorgesteld.

Het Europees Parlement verdient een nominatie voor een lakse houding tegenover de privacybescherming van Europese burgers. Met het doorgeven van passagiersgegevens aan de VS, het afzwakken van nieuwe privacyregels en een slappe reactie op Amerikaanse afluisterpraktijken, lijkt het EP voor elke stap vooruit, twee stappen terug te zetten.

De Belastingdienst is genomineerd vanwege het stofzuigen van parkeer- en kentekendata die door anderen is verzameld en eigenlijk gewist had moeten worden. Met deze ‘witwaspraktijken‘ wordt de Belastingdienst in feite een centrale cloud-dienst voor omstreden gegevens van onschuldige burgers.

Experts

De Big Brother Awards bestaan dit jaar uit een Publieksprijs en een Expertprijs. Naast nominaties en stemmen van het algemeen publiek, heeft Bits of Freedom een negental experts op het gebied van privacy en security gevraagd om privacyschenders aan te dragen die misschien minder (media)aandacht hebben gekregen, maar wel een nominatie verdienen. De inzendingen van deze experts vormen de basis voor de drie genomineerden en de uiteindelijke winnaar.

Onder andere Jaap-Henk Hoepman, Nico van Eijk, Arnold Roosendaal en Jeroen van Beek hebben nominaties aangedragen.

Op 29 augustus zal bekend worden wie van de drie de award mee naar huis mag nemen. Wil je daar bij zijn? Er zijn nog steeds kaartjes te koop!