Vorig voorjaar stemde het Parlement er mee in om de Amerikaanse overheid toegang te geven tot de gegevens van Europese vliegtuigpassagiers. Daarbij vond het Parlement het niet nodig om eerst het Europese Hof van Justitie te laten beoordelen of dit wel door de beugel kon.

Na dit dieptepunt ging het Parlement verder met het vormgeven van nieuwe Europese privacyregels. Veel parlementsleden hebben daarbij vooral goed geluisterd naar lobbyisten van de IT- industrie. Daarom ligt er nu – na een jaar van stemmen en praten – een voorstel met duizenden amendementen, die voor het grootste deel slecht nieuws zijn voor burgers. De definitieve stemming volgt nog maar het stemt niet optimistisch.

Recenter stelde het Parlement zich merkwaardig laks op in relatie tot het Prism-schandaal. In plaats van woede en verontwaardiging volgde er een matige resolutie. Gevolg: de onderhandelingen met de Verenigde Staten over een nieuw handelsverdrag gaan gewoon door. Tijdens deze onderhandelingen zal ook de doorgifte van persoonsgegevens door bedrijven naar de Verenigde Staten worden besproken.

We hopen het natuurlijk van harte, maar het lijkt onwaarschijnlijk dat het Parlement haar ruggengraat terugvindt voordat ze opnieuw gaat stemmen en onderhandelen over onze privacy. Gelukkig is het binnenkort onze beurt om te stemmen: in mei 2014 kiezen we een nieuw Europees Parlement. U bent gewaarschuwd.

De Belastingdienst gebruikt wel erg graag informatie van anderen. Zo heeft ze een convenant gesloten met de Landelijke Eenheid (de voormalige KLPD) om informatie van ANPR-camera’s te verkrijgen. Deze informatie wordt verwerkt, met name om leaserijders te kunnen controleren. Maar daarmee verzamelt de Belastingdienst dus automatisch alle gegevens van iedereen die over de Nederlandse snelwegen rijdt. Dat is een onacceptabele privacyschending. Daar komt nog bij dat de Belastingdienst gebruik maakt van kentekengegevens die de politie al zou hebben moeten verwijderen. Kortom, de wet wordt gehandhaafd op grond van gegevens die niet voorhanden mogen zijn, en toch worden gebruikt. Vreemd.

Daarbovenop vraagt de Belastingdienst informatie op over parkeerders bij parkeerinstantie SHPV. De SHPV zou deze gegevens na acht 
weken moeten verwijderen, maar blijkbaar worden ze na die periode versleuteld en alsnog bewaard. Dat komt de Belastingdienst mooi uit, want daardoor kunnen zij deze informatie opvragen. Wederom op oneigenlijke grond dus.

“De belastingdienst is zo een centrale cloud-dienst die jarenlang persoonlijke gegevens bewaart die andere instanties niet zelf (voor langere tijd) mogen bewaren”, aldus security- en privacy-onderzoeker Jaap-Henk Hoepman. “De vraag rijst of dit niet een grote ‘data witwas operatie’ betreft: wat let de politie om naderhand te gaan grasduinen in deze gegevens…”

Volgens het nieuwe voorstel mag er namelijk inbreuk worden gemaakt op het communicatiegeheim na machtiging van een minister of in het kader van de nationale veiligheid. Rechterlijke toetsing komt er dan niet aan te pas. En dat komt de regering mooi uit, aangezien we later dit jaar een wetswijziging kunnen verwachten die inlichtingendiensten de bevoegdheid geeft om massaal internetverkeer af te tappen.

Terwijl alle ogen dus gericht zijn op de Amerikaanse NSA, bouwt Plasterk verder aan de Nederlandse variant van Prism. De minister leek sowieso niet onder de indruk van de onthullingen van Edward Snowden. ‘De AIVD gebruikt Prism niet’, bracht hij naar buiten. Dat wisten we al, waar het om gaat is of de AIVD informatie gebruikt die via Prism is verkregen. En dat laat Plasterk in het midden: “De wijze waarop specifieke gegevens zijn verkregen wordt in beginsel niet gedeeld.”

“Er is veel kritiek op hoe de Amerikaanse overheid burgers volgt, maar we vergeten onszelf een spiegel voor te houden,” zegt Nico van Eijk, professor aan het Instituut voor Informatierecht. “Het conceptvoorstel voor het communicatiegeheim laat zien dat het in Nederland niet beter gesteld is.”

Genomineerden

Minister Plasterk dankt zijn nominatie aan het ondermijnen van het voorstel voor een algemeen communicatiegeheim in de grondwet. Door een uitzondering op te nemen voor een ministeriële machtiging – zonder rechterlijke toetsing – zet hij de deur open naar de massale internettap die later dit jaar door zijn ministerie wordt voorgesteld.

Het Europees Parlement verdient een nominatie voor een lakse houding tegenover de privacybescherming van Europese burgers. Met het doorgeven van passagiersgegevens aan de VS, het afzwakken van nieuwe privacyregels en een slappe reactie op Amerikaanse afluisterpraktijken, lijkt het EP voor elke stap vooruit, twee stappen terug te zetten.

De Belastingdienst is genomineerd vanwege het stofzuigen van parkeer- en kentekendata die door anderen is verzameld en eigenlijk gewist had moeten worden. Met deze ‘witwaspraktijken‘ wordt de Belastingdienst in feite een centrale cloud-dienst voor omstreden gegevens van onschuldige burgers.

Experts

De Big Brother Awards bestaan dit jaar uit een Publieksprijs en een Expertprijs. Naast nominaties en stemmen van het algemeen publiek, heeft Bits of Freedom een negental experts op het gebied van privacy en security gevraagd om privacyschenders aan te dragen die misschien minder (media)aandacht hebben gekregen, maar wel een nominatie verdienen. De inzendingen van deze experts vormen de basis voor de drie genomineerden en de uiteindelijke winnaar.

Onder andere Jaap-Henk Hoepman, Nico van Eijk, Arnold Roosendaal en Jeroen van Beek hebben nominaties aangedragen.

Op 29 augustus zal bekend worden wie van de drie de award mee naar huis mag nemen. Wil je daar bij zijn? Er zijn nog steeds kaartjes te koop!

Op een verdienstelijke gedeelde vierde plaats staan namelijk drie genomineerden. Het zijn oude bekenden: Fred Teeven, de Nederlandse overheid en de Nederlandse burger. Twee daarvan zijn al eens winnaar geweest van een Big Brother Award.

Fred Teeven
Fred Teeven, bij de vorige editie nog een winnaar, won voor het afzwakken van privacywetgeving. En ook dit jaar is hij daar voor genomineerd. We kunnen daar een consistente lijn in ontdekken: waar Fred is, doet de privacy een stapje terug. Dit jaar zal hij geen winnaar zijn – wie weet een (kleine) stap in de goede richting.

De Nederlandse burger
De Nederlandse burger won in 2007 voor een onverschillige houding en desinteresse in haar eigen privacy. Ook dit jaar is de burger hiervoor genomineerd, maar niet vaak genoeg om kans te maken op de publieksprijs. Is het nu echt zo mager gesteld met de belangstelling van de burger voor digitale grondrechten? In vergelijking met 2007 lijkt het, gezien de hoeveelheid nominaties en hoeveelheid stemmen die we hebben ontvangen een stuk beter te gaan. Ga zo door, wij!

De Nederlandse overheid
De Nederlandse overheid, als overkoepelende term, won de Award nog nooit, alhoewel er elk jaar wel een afdeling van de overheid is die de prijs in de wacht sleept. Toch is het belangrijk om te zien dat er kennelijk onder de vele personen die genomineerd hebben een gevoel leeft dat de Nederlandse overheid in al zijn geledingen weinig opheeft met onze privacy.

Volgend jaar
Laten we hopen dat Fred Teeven en de Nederlandse burger op de goede weg zijn en de Nederlandse overheid hierdoor gestimuleerd wordt om ook de juiste richting op te bewegen. We merken het volgend jaar bij de nominaties!

Equens is een van de grootste Europese verwerkers van betalingsverkeer. Ondanks een jaarlijkse 10.4 miljard transacties en 4.4 miljard toonbankbetalingen en geldopnames, is de marge die hierop verdiend wordt voor Equens te klein.

Dus tijd voor een ander plan: het verkopen van pintransactiegegevens. Deze gegevens zouden dan geanonimiseerd worden, waarbij ze niet te herleiden zouden zijn tot een persoon, maar wel tot de wijk waarin die persoon woont.

Kritiek volgde: van privacyorganisaties, banken en de politiek. Ineens vond Equens het geen goed plan meer. Niet omdat de gegevens uiteindelijk toch wel herleidbaar zouden zijn, of omdat het plan op zichzelf slecht is, maar door de maatschappelijke onrust die door het plan ontstond.

Nu gaat Equens in overleg met banken en andere partijen om alsnog draagvlak te creëren. Wordt dus ongetwijfeld vervolgd.

Vind je dat deze genomineerde de publieksprijs moet winnen? Stem dan op Equens!

Op 6 juni onthulde The Guardian dat de NSA gebruik maakt van Prism, een programma dat gebruikt wordt om informatie te verzamelen uit gegevens van (Amerikaanse) communicatie-aanbieders, waaronder Microsoft, Facebook en Google. Later bleek deze onthulling gelekt te zijn door klokkenluider Edward Snowden, die naar Hongkong gevlucht was en vervolgens naar Rusland vertrok.

Na de eerste onthulling, volgde een reeks van onthullingen over de werkzaamheden van veiligheidsdiensten. Zo verzamelt de NSA al het internetverkeer, evenals sms-verkeer van en naar de Verenigde Staten. De Engelse geheime dienst, GCHQ, tapt transatlantische kabels af die via het Verenigd Koninkrijk lopen en ook Nederland maakt gebruik van gegevens die via deze systemen verzameld worden.

De kritiek die ontstond doet de NSA vrij weinig – vooral omdat het gaat om gegevens van niet-Amerikanen. De Nederlandse regering stelt zich vervolgens op het standpunt dat het niet aan de AIVD of Nederland is om te controleren op welke wijze de gegevens die zij ontvangen van andere geheime diensten verzameld is. En dat was dan dat.

Vind je dat deze genomineerde de publieksprijs verdient? Stem dan op de NSA/AIVD!

Dit jaar is hij zijn belofte voor nieuwe wetgeving nagekomen. Begin mei is de Wet Computercriminaliteit III ter consultatie op internet aangeboden, waarin niet alleen het hacken van computers (of alles waarmee contact met internet gemaakt kan worden) aan het opsporingspalet van politie zal worden toegevoegd, maar ook het kunnen blokkeren en filteren van websites en het kunnen sanctioneren van het niet nakomen van een decryptiebevel door de verdachte.

Daarnaast is het steeds eenvoudiger geworden om auto’s op wegen in de gaten te houden. Een reden voor Opstelten om de ANPR-technologie landelijk in te zetten en de kentekens in een database te zetten – je weet immers nooit waar het goed voor is. En de verzamelde gegevens worden eveneens overgedragen aan de Belastingdienst.

Geld is sowieso belangrijk voor Opstelten. Zo merkt hij naar aanleiding van een onderzoek naar de kosten behorende bij nieuwe Europese regelgeving voor bescherming van persoonsgegevens op dat het hem zorgen baart hoe hoog deze zijn. Jouw privacy kost geld – en dat is niet de bedoeling.

Vind je dat Opstelten de publieksprijs moet krijgen? Stem dan op hem!

De genomineerden voor de Publieksprijs van de Big Brother Awards 2013 zijn:

• Minister Ivo Opstelten, vanwege zijn hackvoorstel, zijn plannen voor kentekenregistratie en een hele reeks andere voorstellen en uitspraken waaruit zijn desinteresse voor privacy blijkt,
• De geheime diensten NSA & AIVD, vanwege de massale surveillance van onschuldige burgers wereldwijd via Prism en andere programma’s,
• Betalingsverwerker Equens, vanwege het plan om pingegevens van klanten door te verkopen.

Stemmen

En dat betekent dat er gestemd kan worden! In de poll hiernaast kun je je stem uitbrengen.

Programma

De Big Brother Awards worden op 29 augustus uitgereikt in Pakhuis De Zwijger in Amsterdam. Naast de awardceremonie, hebben we dit jaar een aantal kunstenaars, wetenschappers en activisten uitgenodigd om toffe projecten op privacygebied te presenteren. Wie dat zijn maken we in de komende drie weken via deze site bekend.

Wil je erbij zijn? Binnenkort gaat de kaartverkoop van start. Dus hou deze site in de gaten, of volg ons via Facebook en Twitter.

Update: de paragraaf over stemmen is aangepast, na problemen met de poll.

Over de Big Brother Awards en de nominaties

De Big Brother Awards worden jaarlijks georganiseerd door Bits of Freedom. De prijs vraagt op ludieke wijze aandacht voor de grofste privacyschendingen van het afgelopen jaar. Tijdens het prijzengala zal er bovendien worden stilgestaan bij de staat van privacy in Nederland en interessante ontwikkelingen op het gebied van dit grondrecht.

Op deze website kan iedereen personen, bedrijven en overheden nomineren als kanshebbers voor twee awards: de publieksprijs en de ‘expertprijs’. Vul in het formulier rechts in wie volgens jou een award verdient en waarom. Vergeet vooral niet je nominatie te onderbouwen met links naar bronnen. Nominaties kunnen vanaf vandaag tot maandag 29 juli ingezonden worden. De identiteit en gegevens van inzenders worden uiteraard niet openbaar gemaakt.

Ter inspiratie: de winnaars van vorig jaar

Vorig jaar gingen vier privacyschenders met een Big Brother Awards naar huis. Het KLPD won in de categorie Overheid vanwege het inzetten van omstreden spyware en het opnieuw hacken van slachtoffers van een botnet. Minister Edith Schippers kreeg een award in de categorie Personen vanwege het forceren van een private doorstart van het EPD. Facebook ontving een award in de categorie Bedrijven door naar de beurs te gaan met de gegevens van haar gebruikers, ondanks een reeks aan privacymissers. Staatssecretaris Fred Teeven verdiende tot slot de publieksprijs met zijn niet aflatende inzet om privacywetgeving af te zwakken. Het complete juryrapport van vorig jaar vind je hier.